Niesułów

NIESUŁÓW (do 1945 r. – niem Neues Vorwerk)

LOKALIZACJA
Niesułów (zwany niekiedy Kolonią Lubiechów) położony jest w południowo-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego i środkowej części gm. Cedynia, przy lokalnej drodze z Lubiechowa Górnego do Radostowa. Od strony północno-wschodniej osada sąsiaduje z Czachowem (odległość ca 2, 5 km), od północno-zachodniej z Lubiechowem Górnym (odległość ca 2, 5 km) i od południowo-zachodniej z Radostowem (odległość ca 3 km). Bezpośrednie otoczenie wsi bezleśne, wykorzystywane rolniczo. Teren osady pofałdowany.

RYS HISTORYCZNY
Pierwsza wzmianka: XIX w.
Pierwotna własność wsi: rycerska

Niesułów to dawny folwark powstały w pocz. XIX w. Brak informacji o właścicielach i wielkości zespołu.

HISTORYCZNA FORMA WSI
Układ przestrzenny
– pierwotny: folwark
– XIX i I poł. XX w.: folwark z kolonią mieszkalną

W XIX w osadę tworzył rozległy zespół folwarczny o zgeometryzowanej, zamkniętej kompozycji, ulokowany po północno-zachodniej stronie drogi do Czachowa i po zachodniej stronie drogi, prowadzącej w kierunku Lubiechowa Górnego. Stan taki uwidoczniony jest na mapie z 1890 r. W XX w. zespołowi folwarcznemu towarzyszyła już kolonia mieszkalna o liniowej kompozycji (wszystkie zagrody ulokowane po południowo-wschodniej stronie drogi wiodącej do Czachowa).

Zabudowa
– pierwotna: folwark
– XIX, I poł. XXw.: zespól folwarczny i zagrody 2-3-budynkowe robotników majątku

W końcu XIX w. obrębie zespołu folwarcznego kamienne i kamienno-ceglane budynki gospodarcze rozlokowane były na obrzeżach prostokątnego, przestronnego dziedzińca, założenie ogrodzone było murem kamiennym. Od strony północno-zachodniej zespół ograniczyła trzyklepiskowa stodoła, a od północno-wschodniej i południowo-zachodniej budynki inwentarskie (w tym owczarnie). W sensie architektonicznym i funkcjonalnym budynki folwarku nie odbiegały od powszechnie występujących XIX-wiecznych wzorców. Brak informacji o miejscu posadowienia, konstrukcji i charakterze architektonicznym dworu (lub budynku rządcy). Analiza mapy z końca XIX w. nie daje jednoznacznej odpowiedzi w tej kwestii. Prawdopodobnie budynek ten ulokowany był na południowo-wschodnim krańcu zespołu i zwrócony szczytem w kierunku krótkiej alejki dojazdowej do folwarku. Powstałe w latach 10-tych XX w. zagrody kolonii mieszkalnej robotników folwarku składały się ze stosunkowo niewielkich chałup o niewyszukanej architekturze, zwróconych szczytami w kierunku drogi oraz towarzyszących im budynków inwentarsko-składowych, ustawionych w głębi podwórz, kalenicowo do drogi.

Elementy funkcjonalne wsi
– zespół folwarczny: (opis powyżej)
– zieleń przydrożna: na początku XX w. główna droga wiejska NE – SW obsadzona została lipami i kasztanowcami.

WIEŚ WSPÓŁCZESNA
układ przestrzenny: rzędówka z zespołem pofolwarcznym

Ukształtowana w 1. ćwierci XX w. forma przestrzenna osady nie wykazuje współcześnie zmian (porównanie map z lat 40-tych XX w. i współczesnych wykazuje ubytek jednej zagrody na krańcu póhiocno-wschodnim). Zagrody rozmieszczone są po jednej, południowo-wschodniej stronie drogi w sposób zwarty; poszczególne gospodarstwa rozdzielają jedynie ogrody przydomowe. Po stronie północno-zachodniej ulokowany jest zespół pofolwarczny.

Zabudowa
– zespół pofolwarczny
– średniorolne (3-budynkowe) zagrody chłopskie

Kompozycja zespołu pofolwarcznego częściowo zatarta; wyburzone zostały obiektu ulokowane niegdyś po południowo-wschodniej stronie dziedzińca gospodarczego (jedna z owczarni i – przypuszczalnie – dwór). Istniejące obecnie ceglane i kamiemo-ceglane budynki pofolwarczne są zdewaloryzowane wskutek powojennych przebudów. W stosunkowo dobrym stanie jest jedynie owczarnia (pod dachem naczółkowym) ustawiona po północno-wschodniej stronie podwórza. Stan techniczny zagród dawnej kolonii mieszkalnej dla robotników folwarcznych zróżnicowany. Część chałup ustawionych szczytem do drogi ma przebudowane otwory okienne lub wtórnie rozbudowaną bryłę.

Elementy funkcjonalne wsi
– zespół pofolwarczny (opis powyżej)
– zieleń przydrożna: zadrzewienie przydrożne (lipy, kasztanowce) zachowane w dobrym stanie zdrowotnym, bez większych ubytków.