MARKOCIN (do 1945 r. – niem. Vw. Markenthun)
LOKALIZACJA
Markocin
położony jest w południowo-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego i
północno-zachodniej części gminy Cedynia, po północno-wschodniej
stronie lokalnej drogi Lubiechów Dolny – Bielinek. Od płd.-wschodu wieś
sąsiaduje z Lubiechowem Dolnym (odległość ca 2 km), a od
północnego-zachodu z Bielinkiem (odległość ca 2 km) . Wieś posadowiona
jest na północno-wschodnim krańcu Żuławów Cedyńskich (terenu zalewowego
Odry); tereny wokół wsi porośnięte są lasem (Puszcza Piaskowa). Obszar
wsi pofałdowany. Osada położona jest na terenie Cedyńskiego Parku
Krajobrazowego, na granicy rezerwatu przyrody Bielinek.
RYS HISTORYCZNY
Pierwsza wzmianka: I poł. XIXw.
Pierwotna własność wsi: rycerska
Osada
powstała w 1. połowie XIX w. na terenie Żuławów Cedyńskich,
wykształconych w XVIII w. po podjęciu prac melioracyjnych i regulujących
nurt Odiy. W 1850 r. miejscowość w posiadaniu von Endella jako folwark
Lubiechowa Górnego. W 1870 r., po małżeństwie z panną von Endell,
właścicielem Markocina został Robert von Keudell. To właśnie z jego
inicjatywy doszło do gruntownej modernizacji folwarku w latach 70- i
80-tych tego stulecia.
HISTORYCZNA FORMA WSI
Układ przestrzenny
– pierwotny: folwark
– XIX i 1 poi XX w.: folwark z kolonią mieszkalną
W
XIX w. osadę tworzył zespół folwarczny o liniowej, otwartej kompozycji,
położony po północno-wschodniej stronie drogi Lubiechów Dolny –
Bielinek. Pierwotnemu majątkowi towarzyszyły później – odnotowane już na
mapie z końca XIX w. – dwa budynki, najpewniej gospodarcze, położone po
południowej stronie wału przeciwpowodziowego.
Zabudowa
– pierwotna: folwark
– XIX, 1 poŁ XX w.: zespół folwarczny Z dwubudynkową kolonią mieszkalną
Brak
informacji o formie architektonicznej, konstrukcji i rozmieszczeniu
elementów pierwotnej zabudowy folwarku. Można jedynie przypuszczać, że
obiekty te nie miały charakteru trwałego, bowiem już w latach 70- i
80-tych XIX w. doszło do całkowitej wymiany zabudowy. Wybudowano z cegły
ceramicznej dwie stodoły i budynek inwentarski (obora), a także – nieco
później – towarzyszące im dwojaki dla robotników folwarku. W sensie
typologicznym i funkcjonalnym opisywane obiekty nie wykazywały odstępstw
od powszechnie występujących wzorców budownictwa folwarcznego końca XIX
w.
Elementy funkcjonalne wsi
Folwark: opis powyżej
WIEŚ WSPÓŁCZESNA
Układ przestrzenny: osada pofolwarczna o układzie liniowym
Współcześnie
Markocin charakteryzuje się kompozycją liniową i symetrią
rozplanowania. Budynki rozmieszczone są po wschodniej i zachodniej
stronie drogi wyprowadzonej z głębokiego wąwozu, przecinającego teren
rezerwatu przyrody. Zanikły — prawdopodobnie w pierwszych latach po 1945
r. – zabudowania po południowo-zachodniej stronie drogi Lubiechów Dolny
— Bielinek.
Zabudowa
zespół pofolwarczny; układ zwarty, liniowy
Współcześnie
zabudowę Markocina tworzą obiekty dawnego zespołu folwarcznego,
rozmieszczone symetrycznie po wschodniej i zachodniej stronie
wybrukowanej drogi wiejskiej. Ceglane, nietynkowane, dekorowane detalem
architektonicznym budynki gospodarcze (stodoła i budynek inwentarski)
wzniesione zostały w latach 70-80-tych XIX w. (na szczycie dachu stodoły
data 1874 r.), dwurodzinne budynki mieszkalne nieco później. Dwojak nr 3
(po stronie południowo-zachodniej jest częściowo przebudowany).
Elementy funkcjonalne wsi
zespół pofolwarczny (Opis powyżej)